ΤΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΤΗΣ ΔΟΥΛΕΙΑΣ

(εκτιμώμενος χρόνος ανάγνωσης 9 λεπτά)

Η διεύθυνση φωτογραφίας είναι μια τέχνη άρρηκτα δεμένη με την τεχνική, και η τεχνική πάντα χρειάζεται τα κατάλληλα εργαλεία. Σε αυτό το post εξετάζουμε ποια εργαλεία μπορούν να κάνουν τη ζωή μας πιο εύκολη στο σετ, τόσο στην προετοιμασία όσο και στο γύρισμα.

ΦΩΤΟΜΕΤΡΟ

    Θα ξεκινήσω από το πιο σημαντικό εργαλείο ιστορικά που τείνει να γίνει περιττό και σίγουρα σηκώνει πολλή κουβέντα καθώς σχετίζεται με το ζήτημα της “εκθεσης” (exposure). Προφανώς μιλάμε για το φωτόμετρο που ήταν ο μόνος τρόπος δουλεύοντας με φιλμ, να εκτιμήσεις πώς να εκθέσεις την εικόνα σου. Τα φωτόμετρα μπορούν να μετρήσουν το προσπίπτον φως σε κάποιο σημείο του χώρου, αλλά και το ανακλώμενο το οποίο το μετράμε από τη θέση της μηχανής ελέγχοντας συγκεκριμένες περιοχές του κάδρου. Προφανώς αυτός είναι ένας καλός τρόπος για να βρούμε τη σωστή έκθεση και φυσικά να ρυθμίσουμε το διάφραγμα και τα απαραίτητα φίλτρα αλλά και να δώσουμε συγκεκριμένες οδηγίες στον gaffer όσον αφορά την ποσότητα του φωτός. Καλά όλα αυτά, αλλά στην ψηφιακή εποχή , το false color και τα αξιόπιστα calibrated monitors και η παρουσία DIT στο σετ μπορούν να κάνουν το φωτόμετρο περιττό δεδομένου οτι δε χρειάζεται πλέον να φανταστείς την εικόνα, αλλά την έχεις μπροστά σου έτοιμη. Υπάρχουν πολλοί τρόποι λοιπόν να καθορίσουμε την έκθεση αλλά πιστέυουμε οτι ένα φωτόμετρο παραμένει ένα καλό εργαλείο για να ποσοτικοποιούμε τις σκέψεις μας και να διευκολύνουμε την επικοινωνία στο σετ.

GAFFERS GLASS

    Ένα εργαλείο που συνήθως κρέμεται στο λαιμό των gaffer, τελείως απλό στην κατασκευή, αλλά με μια αίσθηση μονόκλ όταν το χρησιμοποιείς. Είναι ένα σκούρο γυαλί, σαν ένα πολύ βαρύ ND φίλτρο που βαζοντας το μπροστά στο μάτι σου, σου επιτρέπει να κοιτάξεις κατάματα τη λάμπα ενός φωτιστικό σώματος για να μπορέσεις να κεντράρεις καλύτερα το φως. Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για να δεις κατάματα τον ήλιο πίσω από σύννεφα για να καταλάβεις αν θα ξεπροβάλει σύντομα ή όχι.

SCOUTING

Sunseeker apps

    Υπάρχουν πολλά apps για κινητά που είναι βασικά εργαλεία στο scouting. Πάντα η πρόβλεψη της θέσης και της πορείας του ήλιου μπορεί να μας δώσει αρκετές πληροφορίες για τις πιθανές ωφέλιμες γωνίες λήψης σε ενα location. Ακόμη και στα εσωτερικά, είναι χρήσιμο να ξέρουμε πότε θα μπει ο ήλιος από τα παράθυρα, αν θα χρειαστεί συσκότιση ή όχι. Οι περισσότερες σχετικές εφαρμογές δίνουν με τη μέθοδο της επαυξημένης πραγματικότητας (Augmented Reality) μια πρόβλεψη της τροχιάς του ήλιου (για συγκεκριμένη τοποθεσία και ημερομηνία) στον ουρανό μέσα από την κάμερα το κινητού. Απαραίτητο εργαλείο για να βγει το πρόγραμμα γυρίσματος.

    Πέρα από αυτές τις εφαρμογές τύπου sunseeker με χρήση επαυξημένης πραγματικότητας, βρίσκουμε συχνά ενδιαφέρουσα την εφαρμογή PHOTO EPHEMERIS WEB που δίνει μια κάτοψη του χάρτη και την πορεία του ήλιου πάνω σε αυτόν. Μπορούμε να δούμε πότε θα ευθυγραμμιστεί ο ήλιος σε ένα στενό δρομάκι, ή το πότε θα πέφτει ο ήλιος στην πρόσοψη ενός κτιρίου (πολύ βολικό αν φοντάρεις σε κάποιο κτίριο).

    Το πιο κλασικό όμως app στο scouting ανήκει στην κατηγορία directors viewfinder. Κι εδώ υπάρχουν πολλές υλοποιήσεις, με το ARTEMIS να παραμένει η πιο δημοφιλής. Εδώ τα πράγματα είναι απλά, χρησιμοποιούμε την κάμερα του κινητού για να δοκιμάσουμε διαφορετικά κάδρα προσομοιώνοντας το field of view διαφορετικών φακών. Αυτός είναι και ένας τρόπος να φτιάξουμε ένα photostoryboard. Εκτός από το scouting , το directors viewfinder είτε στην ψηφιακή είτε στην πραγματική του μορφή, είναι ένα χρήσιμο εργαλείο στο σέτ, καθώς μπορεί να βοηθήσει στην δοκιμή διαφορετικών φακών.

STILLS CAMERA

    H χρήση μιας SLR φωτογραφικής μηχανής, μπορεί συχνά να μας βοηθήσει να δοκιμάσουμε κάδρα και γωνίες. Μπορεί το κινητό να έχει την τεράστια ευκολία της επιλογής πολλών φακών αλλά μια φωτογραφική μηχανή συχνά έχει μια αίσθηση πιο κοντινή στην κινηματογραφική από αυτή του κινητού και μας βοηθάει να αντιληφθούμε ιδιαίτερα κάδρα με ένα μικρότερο βάθος πεδίου. Συχνά είναι και ένας τρόπος να κρατάμε ένα ημερολόγιο της καθημερινότητας στο σετ.

ΕΡΓΑΛΕΙΑ PRE-PRODUCTION

    Πάμε τώρα στο πιο δημιουργικό κομμάτι που κατά τη γνώμη μας είναι η προετοιμασία και η διαμόρφωση της κινηματογραφικής προσέγγισης. Βρίσκουμε πολύ ενδιαφέρουσα πρακτική, τη χρήση αναφορών από άλλες ταινίες. Ένας πολύ πρακτικός τρόπος για να βρούμε κινηματογραφικές αναφορές, πέρα από την προσωπική ταινιοθήκη στην οποία μπορεί να έχουμε πρόσβαση, υπάρχει η εξαιρετική πλατφόρμα shotdeck, δημιούργημα του DoP Lawrence Sher . Με μια ελάχιστη συνδρομή, μπορείς να έχεις πρόσβαση σε μια διαρκώς αυξανόμενη λίστα ταινιών και στα stills υψηλής ανάλυσης που προσφέρει. Το ενδιαφέρον εδώ είναι η ύπαρξη αρκετά ανεπτυγμένου tagging των stills. Έτσι υπάρχει η δυνατότητα να αναζητήσεις stills σχετικά με κάποια λέξη κλειδί ή καποιο μέγεθος κάδρου, ή καποιο είδος φωτισμού κτλ. Αν δεν το έχετε δοκιμάσει, πιστέψτε μας, θα γίνει το αγαπημένο σας εργαλείο.

    Φυσικά οι αναφορές μπορούν να προέρχονται και από οπουδήποτε αλλού πέρα από το σινεμά, από πίνακες ζωγραφικής, μουσικά κομμάτια, έντυπα, ή οτιδήποτε βοηθά την επικοινωνία και το μοίρασμα για το πως φανταζόμαστε την ατμόσφαιρα μιας σκηνής, και να το δειξουμε στους συνεργάτες μας.

    Ένα πολύ ενδιαφέρον κεφάλαιο της προετοιμασίας είναι το previsualisation. Υπάρχουν διάφορες εφαρμογές κι εδώ. Δοκιμάσαμε το πρώιμο cinetracer που δίνει μια σειρά βασικών επιλογών για να στήσεις ένα απλό setup με χαρακτήρες, σκηνικά και φώτα. Μπορώ να φανταστώ μια σειρά από περιπτώσεις που θα ήταν χρήσιμη μια τέτοια πληροφορία, αλλά σε γενικές γραμμές ο χρόνος είναι δυσανάλογα μεγάλος για το χτίσιμο μιας σκηνής.

    Προφανώς, το κλασικό εργαλείο previsualisation είναι το storyboard, το οποίο φυσικά απαιτεί ένα συγκεκριμένο ταλέντο και είναι ιδιαίτερα χρήσιμο και κατανοητό από όλα τα τμήματα.

LENS TEST /CAMERA TEST / FILTER TEST

    Συχνά η επιλογή του σετ των φακών και της κάμερας ( αλλά και των φίλτρων) γίνεται μέσα από δοκιμές. Πριν καταλήξουμε όμως σε ένα μικρό αριθμό σετ φακών το οποίο θα δοκιμάσουμε στο rental με το οποίο συνεργαζόμαστε, είναι πολύ χρήσιμο να βρούμε όσες πληροφορίες μπορούμε απο΄ τεστ που έχουν γίνει ήδη από συναδέλφους. Μπορούμε να βρούμε μια σειρά από τεστ στο Cinematography Mailing List, στο Greek Society of Cinematographers αλλά και από πολλές άλλες πηγές συναδέλφων διευθυντών φωτογραφίας. Μια ακόμη χρήσιμη πηγή πληροφοριών είναι ο ιστότοπος shotonwhat που έχει μια σειρά από πληροφορίες για το ποια κάμερα και ποιο σετ φακών έχει χρησιμοποιηθεί σε κάθε ταινία. H βάση δεδομένων είναι σχετικά μικρή και εχει κυρίως mainstream αμερικάνικο σινεμά αλλά εμπλουτίζεται διαρκώς. Θα είχε πολύ ενδιαφέρον μια αντίστοιχη βάση για το ελληνικό σινεμά.

ΚΑΤΟΨΕΙΣ

    Δεν μπορούμε να φανταστούμε καλύτερο τρόπο για να εξηγήσουμε ή να αναλύσουμε το μπλόκινγκ μιας σκηνής από μια κάτοψη. Μπορείς να βάλεις τις κινήσεις των ηθοποιών, τις τοποθεσίες του φωτισμού και τις θέσεις/κινήσεις της μηχανής και να “περάσεις" αυτή την πληροφορία στα ενδιαφερόμενα τμήματα. Προφανώς υπάρχουν app και για αυτό. Δοκιμάσαμε το shotdesigner που τρέχει σε Mac/PC/iOS/Android και μας φαίνεται αρκετά απλό, διαισθητικό στη χρήση και γρήγορο. Απαραίτητο εργαλείο σε κάθε project.

SHOOTING

ΕΝΑ ΒΑΛΙΤΣΑΚΙ ΜΕ ΤΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΣΟΥ

    Στο γύρισμα, βρίσκουμε πολύ πρακτικό το βαλιτσάκι με ρόδες και ιμαντες πλάτης της ThinkTank που μαζεύει μια σειρά από τα βασικά εργαλεία του γυρίσματος. Πέρα από τα βασικά, δηλαδή φωτόμετρο, καθαριστικά φακών, laptop, και φωτογραφική μηχανή, έχουμε πάντα μαζί:,

• πολυεργαλείο leatherman, για πολλές χρήσεις από το απλό κατσαβίδι, το κοπίδι, την πένσα ή οτιδήποτε άλλο μπορεί να χρειαστεί σε ένα γύρισμα.
• αποστασιόμετρο laser (ιδανικό για το scouting), για τη μέτρηση αποστάσεων για την τοποθέτηση του θέματος κ.α.
• power bank καθώς τα περισσότερα εργαλεία τρέχουν στο κινητό οπότε χρειάζεται η έξτρα ενέργεια.
• φακός κεφαλής, ειδικά στο wrap είναι αρκετά χρήσιμο να μπορείς να κινηθείς στο σκοτάδι έχοντας ελεύθερα τα χέρια σου.
• laser pointer για να δείχνεις εύκολα από μακριά. Πρακτικό και στο post production για να δείχνεις συγκεκριμένες περιοχές του κάδρου στον κολορίστα.
• Προσωπικό hands free για τα walkie talkie (αξίζει την επένδυση αν σιχαίνεσαι τα χιλιοχρησιμοποιημένα ακουστικά που σου δίνουν στο σετ τα οποία συνήθως απολυμαίνουν με ένα υγρομάντηλο ανάμεσα στις χρήσεις, μπλιαχ!!!).
• σημειωματάριο και πλαστικό αδιάβροχο φακελο με τα στοιχεία του πρότζεκτ, μαζί με λευκά φύλλα χαρτιού και μολύβι/στυλό/μαρκαδόρο.
• energy bars (μερικές φορές βασικό όταν πέσει η ενέργειά σου και πρέπει να βγάλεις μερικές ώρες ακόμη χωρίς να πλησιάσεις του υδατάνθρακες και τη ζάχαρη της καντίνας)
• eye cushion for EVF. Είναι το δερμάτινο συνήθως προστατευτικό σφουγγαράκι που μπαίνει γύρω από το viewfinder για να κάνει πιο απαλή και φωτοστεγανή την επαφή το ματιού με το EVF. Για λόγους υγιεινής, πρώτα καθαρίζουμε το προσοφθάλμιο και στη συνέχεια τοποθετούμε ένα καθαρό eye cushion. Ανήκει στα αναλώσιμα της κάμερας και το ζητάμε από την παραγωγή. Ωστόσο, επειδή μπορεί να ξεχαστεί, το να έχουμε ένα καθαρό μαζί μας, μπορεί να προλάβει κάποια μόλυνση του ματιού.

    Υπάρχουν πολλά άλλα μικροεργαλεία τα οποία συνήθως βρίσκονται στις εργαλειοθήκες των βοηθών κάμερας ή του gaffer.

APPS FOR SHOOTING

    Υπάρχουν πολλά apps που βοηθούν την καθημερινότητα στο σετ. Εκτός από τις εφαρμογές τύπου viewfinder και sunseeker που είναι τα βασικά apps που χρησιμοποιούμε, υπάρχουν μερικά ακόμη που θα μας δώσουν μια σειρά από ενδιαφέρουσες πληροφορίες, όπως ασφαλή shutter speed στα οποία μπορούμε να τραβήξουμε ειδικά όταν μιλάμε για slow motion και τεχνητό φωτισμό, υπερεστιακές αποστάσεις φακών, εύρεση FoV και DoF ανάλογα με τον φακό και την κάμερα και πολλά άλλα χρήσιμα πράγματα που βοηθούν στο σετ αλλά και στην προετοιμασία. Ενδεικτικά αναφέρω μερικά: Pcam, Pocket AC, Photopills κ.α.

Google Drive

    Μας φαίνεται αρκετά πρακτική η οργάνωση όλων των αρχείων που αφορούν ένα πρότζετκ σε καποιο cloud drive όπως το Google Drive, ώστε να είναι προσβάσιμα ανά πάσα στιγμή. Script, Shotlist, Scouting files, Callsheet, crew list, και πολλά άλλα έντυπα είναι σημαντικό να βρίσκονται οργανωμένα. Χρήσιμο είναι επίσης να υπάρχουν κάποια από αυτά τυπωμένα ώστε να είναι πιο εύκολο να τα βλέπουμε ακόμη και αν δεν υπάρχει ίντερνετ στο location.

DIT stuff

    Συχνά, αν το πρόζεκτ είναι μικρό και δεν έχει DIT ή Data wrangler μπορεί να χρειαστεί να κάνουμε μόνοι μας το ξεφόρτωμα. Βασικά εργαλεία είναι το shotput pro για το ξεφόρτωμα του υλικού. Επίσης το Davinci Resolve για να ελέγχουμε την έκθεση , κάποιο LUT, και τα τεχνικά χαρακτηριστικά των αρχείων. Το AJA Data Rate Calculator είναι ένα ωραίο app που μας βοηθάει με τον υπολογισμό του προβλεπόμενου όγκου των αρχείων. Αντίστοιχα από την ARRI το Formats & Data Rate Calculator

    Χρήσιμο βρίσκουμε και το εργαλείο ARRI για τη δημιουργία LUT για καμερες ALEXA ARRI COLOR TOOL, καθώς επίσης και το Frame Line & Lens Illuminiation Tool που τρέχουν σε Μac/PC. Τέλος, αν και όλες οι ALEXA είναι πάνω κάτω παρόμοιες, αν πρόκειται να δουλέψετε με κάποια που δεν έχετε ξαναδουλέψει, ή δε θυμόσαστε καλά το μενού της, είναι καλή ευκαιρία να δοκιμάσετε τα simulator των menu στο website της ARRI.

Επικοινωνία

    Το βασικό εργαλείο στο σετ είναι η επικοινωνία. Η σαφήνεια στις οδηγίες είναι μια αρετή που κατακτιέται με την εμπειρία. Ο σεβασμός των συνεργατριών/συνεργατών στο σετ, η ήρεμη επικοινωνία, η ευγένεια και το χιούμορ είναι πέρα από βασικά εργαλεία για να βγει η δουλειά, το μόνο τρόπο να υπάρχουμε στο σετ. Η ένταση και η ταχύτητα της δουλειάς, τα αναπόφευκτα προβλήματα που σχεδόν πάντα προκύπτουν, δεν μπορεί να αποτελούν δικαιολογία για άσχημες συμπεριφορές. Ακόμη και η φτηνή δικαιολογία “έτσι έμαθα, κι εμένα έτσι μου φέρθηκαν οι παλιότεροι” δεν αποτελεί λόγο για απότομες συμπεριφορές. Οι βοηθοί/ες μας είναι οι κοντινότεροι συνεργάτες μας στο γύρισμα. Καλά τα eartec και οι μοτορόλες για την επικοινωνία, αλλά ο τρόπος που μιλάμε μπορεί να φτιάξει ή να χαλάσει την μέρα κάποιας ή κάποιου στη δουλειά.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

    Όπως είπαμε, όλα αυτά τα εργαλεία έρχονται για να μας κάνουν πιο εύκολη τη ζωή στο σετ. Δεν είναι απαραίτητα για να κάνουμε καλή φωτογραφία. Ωστόσο, σίγουρα κερδίζουμε χρόνο, και φτιάχνουμε ένα πλαίσιο εργασίας που μας βοηθά να πραγματοποιήσουμε αυτό που κάνει η καλή φωτογραφία, να εξυπηρετεί δηλαδή την αφήγηση και να φτιάχνει ένα συνεπές σύμπαν για την εκάστοτε ταινία.

Μιχάλης Γκατζόγιας